ÜST EXTREMİTE PROTEZLERİ
ÜST EXTREMİTE AMPUTASYON SEVİYELERİ
1- Forequarter amputasyonu : Humerus , clavicula , scapulanın bir kısmının çıkarılmış halidir .
2- Omuz dezartikülasyonu : Omuz ekleminden yapılan dezartikülasyondur . Stabilite ve suspansiyonu arttırmak için ön duvar claviculanın bir kısmını içine alacak şekilde ; arka duvar scapulaya doğru uzanır. Göğüsten bantlı bağ sistemi kullanılır .Bilateral omuz dezartikülasyonunda nudge kontrol sistemi kullanılır . Nudge : Uygulandığı kuvvetle çalışan dirsek kilidi mekanizmasıdır .Prorioceptif duyuyu arttırmak için temas alanı genişletilir . Stabilite ve suspansiyonu arttırabilmek için ön duvar claviculanın bir kısmı içine alacak şekilde , arka duvar ise scapulaya doğru uzatılmalıdır .
3-Dirsek üstü amputasyonu : Çok kısa - kısa – standart – uzun olmak üzere 4 seviyeden oluşur . Standart dirsek üstünde genellikle 8 şekilli bağ sistemi kullanılır . Bilateral dirsek üstünde ikili 8 şekilli bağ sistemi kullanılır .
4-Dirsek dezartikülasyonu : Eklem yerleştirilmesi için mesafe yoktur ve protezde lateral eklem kullanma zorunluluğu doğurur . Kemik çıkıntıların protez içinde rahat ettirilmesi zor olabilir . Suspansiyon ve flexion hareketi sırasında kuvvetlerin eşit olarak dağıtılabilmesi için soket standart dirsek üstü seviyedeki gibi yapılması tercih edilir .
PROTEZLER
Dirsek üstü protezleri çeşitleri
Mekanik fonksiyonel : Dirsek eklemi ve eli aynı bağ sistemi ile kontrol eder . Omuz flexionu ile terminal ucu açar .
Modüler : Dirsek eklemini sağlam eli ile açıp kilitler . Omuz dezartikülasyonu veya çok kısa dirsek üstüamputasyonlarında , omuz extansion yapamıyorsa modüler pylon tip protezkullanır .
Myoelektrik : Hastanın fonksiyon kaybını dirsek altında % 25 - % 45 arasında , dirsek üstünde %15 - % 25 oranında sağlar . Ağır oluşu dezavantajıdır .
1- Dirsek altı myoelektronik
2 Kanallı : Flexion , extansion yapar .
4 Kanallı : Hastanın amputasyon sonrasında kalan aktif kaslarının ürettiği basınçları anlamlı sinyallere dönüştürerek ele ; flexion , extansion , el bileği rotasyonu yaptırır .
2- Dirsek üstü myoelektronik
2 kanallı : Flexion , extansion yapar .
4 kanallı : Hastanın amputasyon sonrasında kalan aktif kalarının ürettiği basınçları anlamlı sinyallere dönüştürerek ele ; flexion , extansion , el bileği rotasyonu yaptırır .
6 kanallı : dirsek üstü içindirsek eklemini çalıştırır . Ele ; flexion , extansion , el bilek rotasyonu yaptırır.
5- Dirsek altı amputasyonu : Çok kısa – kısa – standart – uzun olmak üzere 4 seviyede incelenir Bilateral dirsek altı amputasyonlarında posteriorda bağ sisteminde çarpraz bir halka aracılığıyla sağlanır . Müenster soket veya splıt soket tercih edilir .
Splıt soket : Esas soket ve bilek üniti ile terminal ucun tutturulduğu 2 soketi içerir.
Müenster soket : Arkada olecranonu , yanlarda epikondilleri içine alacak şekilde yukarıya ; önde cubital fossaya kadar uzanır .Ölçü alırken 35 derece flexion da tutulur ki suspansiyon sağlansın ve olecranon belirginleşsin .
6- El bilek dezartikülasyonu : Pronasyon , süpinasyona izin verebilmekte ve flexionda stabiliteyi sağlamak için ön duvar , ön kolun 3 te 2 proksimaline ; arka duvar destek yüzeyini arttırmak amacıyla olecranonun altına kadar uzatılır . Subleuten kemik çıkıntıların soket içinde rahat ettirilmesi zor olabilir . El bilek üniti için yeterli mesafe yoktur .
7-Parsiyal el amputasyonu:İntercarpal , carpometacarpal ampute ve metecarpophalangeal dezartikülasyonda ; geliştirilmiş bir sistemdir en büyük sorun suspansiyondur . Terminal ucu açmak için omuz flexion ve scapular abducsion yapar . Omuz elevasyonu ile de elini açabilir .
not : 8 şekilli bağ sistemi eli kontrol eder , suspansiyonu sağlar . Fakat ; axilla altından baskı verir . Bilateral amputelerde bağlantı yerine halka yerleştirilir .
not : 9 şekilli bağ sistemi : Eli kontrol eder . Suspansiyon sağlamaz.
Protez el çeşitleri
1-Aktif terminal uçlu eller : Aktif kavrama sağlar .
A- Volanter açılışlı : Bir cismi uzun süre tutabilmek için elin uzun süre açık tutulması gerekir .
B- Volanter kapanışlı : Bir cismi uzun süre tutabilmek için elin uzun süre kapalı tutulması gerekir . Dolayısıyla uzun süre scapular abduksion yapar ve enerjiyi çok harcar.
